04 januari, 2023

De prijzen voor gas en elektriciteit stijgen nu al meer dan een jaar fors als gevolg een mondiale energie- en geopolitieke context.

Ter herinnering:

De prijzen zijn in het najaar van 2021 beginnen stijgen als gevolg van een herstel van de economische activiteit. Als gevolg van de gezondheidscrisis, en in het bijzonder de lockdownperiodes, is de economische activiteit wereldwijd sterk teruggelopen, wat de vraag naar energie (olie, gas en elektriciteit) de facto heeft teruggedrongen. De economische opleving in het derde en vierde kwartaal van 2021 heeft de vraag naar energie echter sterk doen stijgen, tot ver boven het aanbod. Die grote vraag heeft geleid tot spanningen op de energiemarkt. Tegelijk lagen de gasopslagniveaus in Europa onder seizoensnormen en zag de markt een vermindering van het aanbod van gas via de aardgaspijplijn (ref : https://www.creg.be/nl/publicaties/studie-f2289).

Daar kwamen vervolgens nog een grote geopolitieke instabiliteit en onzekerheid over de energievoorziening bij, door de oorlog in Oekraïne en de sancties tegen Rusland, waardoor de prijzen nog meer de hoogte in schoten.

Afgaand op de prognoses van verschillende instanties zal deze situatie waarschijnlijk nog enige tijd aanhouden. In deze fase is het erg moeilijk om daar een termijn op te plakken, omdat de situatie zo afhankelijk is van mondiale en geopolitieke ontwikkelingen. Wel lijkt het weinig waarschijnlijk dat we ooit zullen terugkeren naar het prijsniveau van voor het begin van de energiecrisis.

Évolution des prix sur les marchés - Gaz


Évolution des prix sur les marchés - Électricité


Gevolgen

Voor de Brusselse gezinnen:

De situatie voor de gezinnen in Brussel vertoont zeer grote verschillen. Veel hangt af van het type contract en ook van de datum waarop het contract werd afgesloten.

Gezinnen die momenteel een contract met een variabel tarief hebben of die sinds het najaar van 2021 een contract met vast tarief hebben afgesloten, merken de prijsstijgingen nu al. Die gezinnen zien hun voorschotfacturen verhoogd worden en ontvangen een veel hogere regularisatiefactuur.

Mensen die vóór het najaar van 2021 een vast contract hebben afgesloten dat nog niet is afgelopen, zijn nog niet onderworpen aan prijsverhogingen. Maar zodra hun contract de vervaldag bereikt, zal het worden verlengd met een nieuw contract tegen variabel tarief, waarin de prijsstijging zal zijn verwerkt.

Voor de leveranciers:

Door de prijsstijgingen komt bij de leveranciers de liquiditeit danig onder druk te staan. Afhankelijk van de wijze waarop zij de energievolumes die zij moeten leveren vooraf hebben afgedekt, moeten zij op de huidige markt energie inkopen tegen een hoge prijs en aan de eindverbruikers verkopen tegen de overeengekomen prijs die vaak lager ligt. Leveranciers met een zwakke of ontoereikende kapitaalbasis kunnen dan in een netelige situatie terechtkomen, en zelfs mogelijk hun activiteiten moeten stopzetten.

Leveranciers lopen ook een groter risico dat hun klanten niet betalen. Sommige klanten die bijzonder hard door de prijsstijging worden getroffen, kunnen hun energiefacturen immers niet meer betalen. De leveranciers krijgen dan te maken met laattijdige betalingen of niet-betaling en ook dat is nadelig voor hun kasstroom.

Voor de professionele verbruikers:

De prijsstijging heeft ook een aanzienlijke financiële impact op alle bedrijven, in het bijzonder voor de bedrijven waarvan de economische activiteit afhankelijk is van een hoog gas- en/of elektriciteitsverbruik. De stijging leidt ertoe dat die bedrijven hun extra kosten geheel of gedeeltelijk doorrekenen in de producten en diensten die ze leveren.

Om deze ongekende crisis het hoofd te bieden, is de overheid in actie gekomen!

Maatregelen om de gevolgen van de stijgende energieprijzen te beperken

Steun voor huishoudens

* In het zwart de onlangs genomen maatregelen

Federale regering

  1. 1. Verlenging van de toegang tot het sociaal tarief voor wie recht heeft op een verhoogde tegemoetkoming (RVT) tot en met 31 maart 2023 (meer info op de site du SPF EconomieFOD Economie website)
  2. 2. Een energiecheque van € 80 voor alle burgers die het sociaal tarief genoten op 30 september 2021. Dat bedrag werd automatisch toegekend door de energieleveranciers en uiterlijk in februari 2022 gestort (meer info op desite du SPF EconomieFOD Economie website).
  3. 3. Permanente verlaging van de btw op elektriciteit en gas. Het verlaagd tarief van 6% is van toepassing op alle onderdelen van de factuur en op de verbruiksperiodes sinds 1 maart 2022 voor elektriciteit en sinds 1 april 2022 voor gas (meer info op de site du SPF EconomieFOD Economie website).
  4. 4. Een eenmalige verwarmingspremie van € 100 voor alle Belgische gezinnen, voor hun hoofdverblijf. Die premie werd via de energieleveranciers automatisch toegekend vóór 31 juli 2022. Alle informatie over deze premie vindt u opde website van de FOD Economie.
  5. 5. Verhoging van de budgetten voor het gas- en elektriciteitsfonds. Deze middelen zullen bij voorrang worden toegewezen aan mensen die betalingsmoeilijkheden hebben door de hoge elektriciteits- en gasprijzen. De OCMW's kunnen die middelen gebruiken om materiële hulp te bieden aan gezinnen die het moeilijk hebben om hun energiefacturen te betalen. 
  6. 6. Toekenning van een basispakket voor energie. Dit pakket komt overeen met een tussenkomst van 135 euro per maand voor gas en 61 euro per maand voor elektriciteit. Deze tussenkomst zal in mindering worden gebracht op de voorschotfacturen voor de maanden november en december 2022 en januari, februari en maart 2023. Ze is alleen voorzien voor variabele energiecontracten en voor alle nieuwe vaste contracten die sinds 1 oktober 2021 werden afgesloten of verlengd.

    Er is ook een inkomensvoorwaarde aan verbonden. Voor personen met een inkomen dat hoger is dan onderstaande grenzen zal de belastingdienst de tussenkomst beschouwen als een belastbaar voordeel. De inkomensgrenzen zijn:
    - Alleenstaanden met een jaarlijks netto belastbaar inkomen van niet meer dan 62.000
      euro;
    - Koppels met een jaarlijks netto belastbaar inkomen van niet meer dan 125.000 euro;
    - Voor elke extra persoon ten laste wordt 3.700 euro toegevoegd aan dit jaarlijks netto
      belastbaar inkomen.

    Meer info op de site du SPF EconomieFOD Economie website.
  7. 7. De huidige stookoliecheque van 225 euro wordt verhoogd tot 300 euro.
  8. 8. Er komt een pelletcheque van 250 euro voor wie pellets als hoofdverwarming gebruikt (meer info op de site du SPF EconomieFOD Economie website).

Gewestregering

  • 1. Verhoging van de inkomensplafonds voor toegang tot het statuut van beschermde klant. Die inkomensplafonds worden elke maand geïndexeerd op basis van de nationale consumentenprijsindex. Door die verhoging zouden meer gezinnen een beroep kunnen doen op dit statuut en dus ook op het sociaal tarief.
    Zie de inkomensplafonds.
  • 2. Voor de OCMW's zal nog eens 20 miljoen euro worden toegevoegd aan de 10 miljoen euro die al is uitgetrokken om mensen te helpen die hun facturen niet kunnen betalen.
  • 3. Versterking van de ondersteuning via de verschillende organisaties (InforGasElek, FDSS, ...) om gezinnen te informeren over de bestaande maatregelen.
  • 4. Er wordt ook 100 miljoen euro uitgetrokken voor de renovatie van gebouwen.
  • 5. Vanaf 1 januari 2023 zijn de voorwaarden om als beschermde klant te worden aangemerkt, herzien. Voortaan hoeft u niet langer een ingebrekestelling van uw energieleverancier te hebben ontvangen om in aanmerking te komen.  Zodra u een betalingsherinnering ontvangt, valt u namelijk onder de nieuwe voorwaarden.

Steun voor bedrijven

Federale regering

  • 1. Sociale steunmaatregelen
    - Het stelsel van tijdelijke werkloosheid voor energie wordt geactiveerd.
    - Zelfstandigen die problemen hebben met hun energierekening komen in aanmerking
       voor een tijdelijk overbruggingsrecht.
  • 2. Sociale bijdragenmaatregelen
    - Bedrijven die door de hoge energiekosten in de problemen komen, kunnen uitstel van
      betaling vragen voor hun socialezekerheidsbijdragen.
    - De afbetalingsplannen voor de socialezekerheidsbijdragen van zelfstandigen worden
      verlengd.
    - Er komt een sensibiliseringscampagne rond de voorafbetalingen van
      socialezekerheidsbijdragen voor zelfstandigen.

  • 3. Fiscale en financiële steunmaatregelen
    - Uitstel van belastingbetaling.
    - Afbetalingsplannen voor fiscale schulden.
    - Aanpassing van de bestaande maatregelen betreffende de investeringsaftrek.
    - Fiscale vrijstelling voor de gewestelijke steunmaatregelen.
    - Aanpassing van de investeringsperimeter van het Belgian Recovery Fund.
    - Verlaging van de accijnzen op gas en elektriciteit tot het Europese minimum voor
      november en december 2022.
    - In het eerste en tweede kwartaal van 2023 worden de werkgeversbijdragen van
      toekomstige loonindexeringen geneutraliseerd (in totaal een lastenvermindering van
      7,07% voor de twee kwartalen).
  • 4. Andere maatregelen
    - Tijdelijk moratorium op faillissementen voor bedrijven die door de energiecrisis zijn
      getroffen.
    - Gedragscode tussen energieleveranciers en zelfstandigen en kmo's.
    - Aangezien de agrovoedingssector een kritieke sector is, zal die bij een eventueel
      energietekort prioritair bevoorraad worden.

Gewestregering

  1. 1. Een compensatiepremie voor ondernemingen die het hardst door de energiecrisis worden getroffen. Het doel van deze premie is een deel van de extra energiekosten van bepaalde bedrijven in Brussel te compenseren (ongeveer 18.000 bedrijven komen in aanmerking voor deze steun voor een budget van ongeveer 120 miljoen euro). Deze premie bedraagt maximaal 50.000 euro voor energiegevoelige bedrijven en 100.000 euro voor zeer energiegevoelige bedrijven (meer info op de website 1819.brussels).
  2. 2. Er wordt 120 miljoen euro uitgetrokken voor steun aan sectoren als horeca, cultuur en bouw.
  3. 3. De non-profitsector krijgt 26 miljoen euro extra steun.
  4. 4. Rechtstreekse financiële steun aan zko's en kmo's om te helpen hun energierekening te betalen, op voorwaarde dat ze investeringen doen om de energietransitie te versnellen (meer info op de website 1819.brussels).

Wat kunnen gezinnen zelf doen?

1. Nakijken welk soort contract ze hebben en wanneer het afloopt

De meest risicovolle contracten in de huidige context zijn de vaste contracten die nu aflopen, en ook de contracten met variabel tarief, omdat daarin de prijsstijgingen meteen worden verrekend.

Het is dus belangrijk precies te weten onder welke formule u valt en wat de vervaldatum is. Die informatie is te vinden op de jaarlijkse factuur of is verkrijgbaar bij uw leverancier.

2. De voorschotten controleren

Door de prijsstijgingen zal de regularisatiefactuur voor variabele contracten veel hoger zijn, zelfs al bleef het verbruik ongeveer gelijk. Door preventief uw voorschotten te verhogen, spreidt u de kosten.

3. Wat doen bij betalingsmoeilijkheden?